Στον αστερισμό της (ξ)απλώστρας

Όλη η Ελλάδα μια ατέλειωτη ξαπλώστρα…ξαπλώστρα του καλοκαιριού. Παραφράζοντας τους στίχους του γνωστού τροβαδούρου προσπαθούμε να εντρυφήσουμε σε αυτό το οποίο οι πολλοί αποκαλούν μαζικό τουρισμό και θα μπορούσε να αποδοθεί συνοπτικά ως 3S (Sun, Sea, Sand)  δηλαδή ήλιος, θάλασσα, άμμος.

H Πέρδικα γνωρίζει τα τελευταία χρόνια ραγδαία τουριστική ανάπτυξη, με τον τουρισμό να αποτελεί μετά την παραγωγή λαδιού την δεύτερη τη τάξει πηγή εσόδων για την περιοχή. Όταν αναφερόμαστε στον τουρισμό εννοούμε φυσικά τον μαζικό τουρισμό γιατί αυτός «ανθεί» -και- στην περιοχή μας. Αυτό επιθυμούμε όμως ; Επειδή τυγχάνει να είμαι γέννημα-θρέμα Περδικιώτης και έχω γνωρίσει και τις δύο όψεις του νομίσματος δηλ από την έλλειψη σχεδόν κάθε τουριστικής δραστηριότητας στις αρχές της δεκαετίας του 80 μέχρι την εικόνα του μαζικού τουρισμού σήμερα, τάσσομαι αναφανδόν υπέρ της πρώτης, διακατεχόμενος βεβαίως και από μια νοσταλγική διάθεση, η οποία όμως ουδόλως επηρεάζει την τελική μου κρίση. Τελειώσαμε λοιπόν; Μάλλον όχι μιας και το θέμα χρήζει ανάλυσης. Πριν προβούμε σε αυτή οφείλω να ξεκαθαρίσω ότι στις προθέσεις μου δεν είναι να προκαλέσω αλλά να καταθέσω την προσωπική μου άποψη ως επισκέπτης και εγώ, χωρίς εγωισμούς, προκαταλήψεις και εμπάθεια. Σε όλους όσους παρ΄όλα αυτά σπεύσουν να μου αποδώσουν χαρακτηρισμούς όπως γραφικός, ρομαντικός, οπισθοδρομικός, έχω να πω ότι τους αποδέχομαι ευχαρίστως, αρκεί αυτοί να εντάσσονται στα πλαίσια της καλοπροαίρετης κριτικής και να συνοδεύονται βεβαίως από τα σχετικά επιχειρήματα, επιχειρήματα παρόμοια εκείνων που εγώ ο ίδιος θα καταθέσω πιο κάτω προς στήριξη των όσων γράφω. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: στις αρχές της δεκαετίας του 90 κάποιοι διέβλεψαν πιθανά οφέλη από τον τουρισμό και σκέφτηκαν να επενδύσουν σε αυτόν. Όπερ και εγένετο! Τα πρώτα ενοικιαζόμενα δεν άργησαν λοιπόν να έρθουν για να ακολουθήσουν κατόπιν οι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, κοντολογίς όλα εκείνα τα οποία χαρακτηρίζουν μια περιοχή ως τουριστικό προορισμό. Αυτό ταυτόχρονα σηματοδότησε μια έκρηξη της οικοδομικής δραστηριότητας και τόνωση της τοπικής οικονομίας κατ΄επέκταση. Η Πέρδικα εισέρχονταν λοιπόν για τα καλά στον τουριστικό χάρτη και με «εφόδια» τα ανωτέρω σε συνδυασμό με την κατάλληλη προβολή και την δεδομένη φυσική της ομορφιά κατέστη δημοφιλής προορισμός. Όλα έγιναν φυσικά με γνώμονα το κέρδος (όλα καλά μέχρι εδώ) χωρίς σχεδιασμό όμως, οργάνωση, σεβασμό στο περιβάλλον, χωρίς τις στοιχειώδεις υποδομές, ενίοτε και με πολεοδομικές παραβάσεις, αλλά προπάντων χωρίς όραμα (εδώ αρχίζουν τα άσχημα). Και αν τα κάθε λογής rooms to let εντάχθηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ομαλά στον πολεοδομικό ιστό και το μόνο το οποίο ίσως ενοχλήσει σήμερα τον επισκέπτη είναι οι κακογραμμένες και αμφιβόλου αισθητικής πινακίδες, δεν συμβαίνει το ίδιο με την εικόνα την οποία αντικρίζει κανείς στις παραλίες, κυρίως στην περίοδο της τουριστικής αιχμής. Μπορεί τα χρώματα να ξεκουράζουν γενικώς το μάτι, όχι όμως αυτά των ομπρελών και κυρίως όχι όταν αυτές κρύβουν αυτό για το οποίο έρχεται ο επισκέπτης στην παραλία δηλ. το γαλάζιο της θάλασσας και αφαιρούν ζωτικό χώρο από τους λουόμενους. Αφήστε δε, που το όλο θέαμα συνιστά βιασμό της αισθητικής μας, της όποιας μας έχει απομείνει τέλος πάντων, μιας και όπως είπε κάποτε ο Μάνος Χατζιδάκις έχουμε εθιστεί τόσο πολύ στην ασχήμια που μας τρομάζει η ομορφιά. Ο συνήγορος του διαβόλου θα ρωτούσε βεβαίως το εξής: μα εδώ υπάρχουν εκατοντάδες λουόμενοι οι οποίοι δεν ενοχλούνται από αυτό, τουναντίον μάλιστα, επιθυμούν δε να κάνουν χρήση των ομπρελών-ξαπλώστρων, σύμφωνοι, αλλά ο νόμος ορίζει σαφώς ότι τόσο οι ομπρέλες, όσο και οι ξαπλώστρες πρέπει να είναι στοιβαγμένες σε ένα σημείο και να στήνονται αφού και όταν ζητηθούν, ορίζει επίσης ότι ανάλογα με το μήκος και πλάτος της παραλίας καθορίζεται και ο αριθμός των ξαπλώστρων. Οι άδειες για τις ξαπλώστρες-ομπρέλες παρ΄όλα αυτά δίνονται αφειδώς, ενίοτε δε και παράνομα στα πλαίσια της εξυπηρέτησης. Ψιλά γράμματα θα πει κάποιος όταν αναφερόμαστε στην χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας!!

Ένας άλλος τομέας ο οποίος χρήζει το δίχως άλλο σχολιασμού είναι αυτός των παρεχόμενων υπηρεσιών, οι οποίες είναι σαφώς υποδεέστερες του παρεχόμενου προϊόντος και σε ίδια περίπου επίπεδα με αντίστοιχες υπηρεσίες της προηγούμενης δεκαετίας, όχι όμως και οι τιμές. Εδώ παρατηρείται λοιπόν μια αναντιστοιχία μεταξύ των παρεχόμενων υπηρεσιών (καταλύματα, εστιατόρια, κ.λπ.) και των τιμών αυτών. Σαφώς και υπάρχουν εξαιρέσεις, αν στεκόμασταν όμως σε αυτές θα ήταν σαν να βλέπαμε το δέντρο και να χάναμε το δάσος. Το επιχείρημα της μικρής τουριστικής σεζόν το οποίο θα επικαλείτο κάποιος «επαγγελματίας» είναι μάλλον έωλο και εντάσσεται στη λογική της «αρπαχτής». Η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου θα μπορούσε να είναι μια κάποια λύση, χωρίς αυτό να συνεπάγετια κατ΄ανάγκην  και βελτίωση της υπάρχουσας κατάστασης.  Αλλά και σε επίπεδο υποδομών είτε αυτές λέγονται δρόμοι, υπηρεσίες καθαριότητας και χώροι στάθμευσης τα πράγματα δεν είναι καλύτερα και χρήζουν σαφώς βελτίωσης. Η Πέρδικα ως ένα όμορφο χωριό της Ηπείρου εκτός από τις φυσικές της ομορφιές (βλέπε παραλίες) δεν έχει να προσφέρει κάτι το ιδιαίτερο στον επισκέπτη, όπως για παράδειγμα παραδοσιακή ηπειρώτικη κουζίνα, κάτι το οποίο θα «έπαιρνε» κάποιος μαζί του φεύγοντας. Και εδώ κυριαρχεί η λογική του εύκολου και χωρίς πολύ κόπο κέρδους όπως αυτό ορίζεται από τις μαγικές λέξεις souvlaki και greek salad. Η έλευση του μαζικού, απρόσωπου και παθητικού μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης είχε εκτός των άλλων αρνητικές επιπτώσεις και στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των τουριστικών περιοχών (της Πέρδικας συμπεριλαμβανομένης), με τα παραδοσιακά επαγγέλματα όπως αυτό του γεωργού και του κτηνοτρόφου να δίνουν αίφνης και χωρίς την απαραίτητη προεργασία τη θέση τους σε αυτά του ξενοδόχου, του εστιάτορα κ.λπ. Οι συνειρμοί δικοί σας!!!

Τρανό παράδειγμα άναρχης τουριστικής ανάπτυξης αποτελεί το δίχως άλλο η παραλία της Αγίας Παρασκευής. Μια γραφική κατά τα άλλα παραλία η οποία καθίσταται σχεδόν απροσπέλαστη στην αιχμή της τουριστικής περιόδου Στενοί δρόμοι, ανεπαρκείς  χώροι στάθμευσης για τα στίφη των τουριστών, ελλιπής αποκομιδή σκουπιδιών, άναρχη-ενίοτε και παράνομη δόμηση, συνωστισμός και πληθώρα ομπρελών συνθέτουν ένα απογοητευτικό σκηνικό. Η Αγία Παρασκευή όπως την γνωρίσαμε εμείς παλαιότεροι, χάθηκε ανεπιστρεπτί πέφτοντας θύμα στον βωμό του τουρισμού. Η Πέρδικα από την άλλη είναι ζήτημα χρόνου να κορεστεί και αν συμβεί αυτό ποιος θα επισκέπτεται πλέον ένα κορεσμένο τουριστικό προορισμό; Επειδή κάποιοι θα σπεύσουν να πουν (και δικαίως) ότι ο τουρισμός είναι μια εκ των κυριοτέρων πηγών εσόδων της περιοχής, σπεύδω να τους καθησυχάσω λέγοντας τους ότι δεν έχω τίποτε με τον τουρισμό, απλώς προτιμώ ένα άλλο μοντέλο ήπιας τουριστικής ανάπτυξης με ίδια περίπου οικονομικά οφέλη, αλλά με περισσότερα πλεονεκτήματα.

Τι θα είχε συμβεί λοιπόν αν αντί του προαναφερθέντος τουριστικού μοντέλου είχε ακολουθηθεί ο δρόμος της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης; Αντί επιλόγου και απάντησης βεβαίως δημοσιεύεται αυτούσιο απόσπασμα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού: "Η Ανάπτυξη Αειφορικού Τουρισμού κοινώς ήπιας μορφής τουριστική ανάπτυξη ικανοποιεί τις ανάγκες των τωρινών τουριστών και των περιοχών που τους φιλοξενούν και παράλληλα προστατεύει και ενισχύει τις ευκαιρίες για το μέλλον. Θεωρείται ότι η ανάπτυξη αυτή οδηγεί στη διαχείριση όλων των πόρων με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι δυνατό να εκπληρώνονται οι οικονομικές, κοινωνικές και αισθητικές ανάγκες, ενώ παράλληλα διατηρείται η πολιτιστική ακεραιότητα, οι ουσιώδεις οικολογικές διαδικασίες, η βιολογική ποικιλότητα και τα συστήματα υποστήριξης της ζωής. Τα προϊόντα αειφορικού τουρισμού είναι προϊόντα που λειτουργούν σε αρμονία με το τοπικό περιβάλλον, την κοινωνία και τους πολιτισμούς, έτσι ώστε αυτά να καρπώνονται όλα τα οφέλη και να μην αποτελούν θύματα τουριστικής ανάπτυξης". Πέρα από τις προφανείς οικονομικές ωφέλειες για τις τοπικές οικονομίες, αυτού του τύπου ο τουρισμός μπορεί να συνεισφέρει άμεσα στην προστασία του περιβάλλοντος, των οικοτόπων καθώς και γενικά των ευαίσθητων περιβαλλοντικά περιοχών. Συμβάλλει επίσης στη διατήρηση της αγροτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Το κυριότερο είναι ότι δημιουργεί νέα τουριστική ηθική και σέβεται τόσο το  περιβάλλον, και τους τουρίστες.

Όσοι είχατε την όρεξη και την υπομονή να διαβάσετε τα ανωτέρω, καλείστε, αν το επιθυμείτε βεβαίως,  να καταθέστε τις απόψεις σας επί ενός θέματος το οποίο μας αφορά όλους. Ο καλοπροαίρετος διάλογος δεν έβλαψε άλλωστε ποτέ κανέναν. Είθε λοιπόν το ανωτέρω να αποτελέσει το έναυσμα για ανταλλαγή απόψεων, προτάσεων, ενστάσεων ου μην και κριτικής σχετικά με το θέμα του τουρισμού στο οποίο και θα επανέλθουμε λίαν συντόμως!!

 Τροφή για σκέψη: Αν είχε ακολουθηθεί ο δρόμος της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης ποια θα ήταν άραγε η εικόνα του χωριού μας σήμερα;